Tijdens een cursus over familierecht hoorde ik het volgende verhaal. In een gezin, bestaande uit man, vrouw en vier kinderen, overleed de vrouw. Vader, die ik hier Hans noem, kreeg door het overlijden van zijn vrouw Martha een schuld aan zijn vier kinderen van circa € 90.000 per kind. Dit was een gevolg van de ouderlijke boedelverdeling. Deze lening droeg een rente van zes procent per jaar en diende uiterlijk bij het overlijden van vader afgelost te worden. Toen Hans zo’n tien jaar later overleed was de totale schuld aan zijn kinderen inclusief rente aangegroeid tot € 565.000. De bezittingen van Hans hadden een waarde van € 385.000 zodat zijn nalatenschap per saldo € 180.000 negatief was.

 

Drie van de vier kinderen, Anja, Ben en Chantal, aanvaardden de nalatenschap van hun vader beneficiair en het vierde kind, zoon Dennis, zuiver. Het boterde het niet zo goed in de familie en de erfgenamen Anja, Ben en Chantal eisten van Dennis dat hij het tekort uit zijn eigen zak aanzuiverde en hen het volledige bedrag van hun vordering wegens onderbedeling uitbetaalde. Hoe kon het gebeuren dat Hans bij zijn overlijden failliet was? Hij had kennelijk niet goed begrepen dat hij, doordat bij het overlijden van Martha de gehele nalatenschap aan hem was toebedeeld, een grote schuld aan zijn kinderen had gekregen. In de praktijk merk je daar niets van want alles gaat op de oude voet door en voor de aangifte inkomstenbelasting verandert er ook niets. Maar die schuld is er wel degelijk en moet bij het overlijden van de langstlevende ouder afgelost worden.

 

Het is op dat moment een mooie aftrekpost die nogal eens wordt vergeten. Hans was zich niet bewust van deze schuld en ging, om bij zijn overlijden erfbelasting te besparen, flinke bedragen aan zijn vier kinderen schenken. Hij betaalde daar netjes schenkbelasting over. Hans bespaarde geen erfbelasting maar liet zijn kinderen juist meer belasting betalen. Door de schuld wegens overbedeling was zijn vermogen per saldo al nihil. Het had dus geen zin om het nog meer te verlagen. En nu werd er over de overbodige schenkingen ook nog eens belasting betaald. Een creatieve adviseur wist de belastingdienst er gelukkig van te overtuigen dat de ‘schenkingen’ aangemerkt dienden te worden als aflossingen op de schuld wegens overbedeling.

 

Daarom kregen de kinderen de schenkbelasting terug. Dat was al een meevaller! Anja, Ben en Chantal gingen hier echter niet mee akkoord. Zij stapten naar de rechtbank en eisten dat Dennis het volledige bedrag van hun vordering op hun vader aan hen zou uitbetalen. De rechtbank Utrecht oordeelde echter dat het in dit geval onredelijk was om hun vordering op het eigen vermogen van hun broer te verhalen. Daarbij telde ook dat een eventueel tekort in de nalatenschap (mede) was ontstaan door de grote betalingen die Hans tijdens zijn leven aan elk van zijn kinderen had gedaan. De eis van Anja, Ben en Chantal werd dus afgewezen. Hans had de beste bedoelingen maar veroorzaakte in zijn naïviteit heel veel ellende na zijn overlijden. Gelukkig kon dit dankzij de hulp van een deskundige adviseur allemaal opgelost worden maar voorkomen is beter dan genezen.