blog

Foutenleer en FOR

Klaas, een keuterboertje in de Achterhoek, heeft tot en met het jaar 2000 een Fiscale oudedagsreserve, in de volksmond FOR genoemd, opgebouwd van € 14.440.

Belastingclaim
Vanaf 1 januari 2001, als de nieuwe Wet Inkomstenbelasting in werking treedt, wordt de FOR op de balans van de onderneming vermeld. Hierdoor is het voor de ondernemer beter zichtbaar hoe hoog deze reserve is. Op dit bedrag rust immers nog een belastingclaim. In de praktijk zijn veel belastingplichtigen zich niet bewust van deze claim. Zolang ze nog aan deze reserve kunnen doteren is het een leuke aftrekpost, maar als het moment is aangebroken dat de reserve vrijvalt en de belastingdienst met een flinke aanslag komt is Leiden in last!

Zo ging het ook bij Klaas. In zijn aangifte inkomstenbelasting 2001, of beter gezegd in de jaarstukken over 2001, had hij deze reserve nog keurig vermeld. Vanaf het jaar 2002 vermeldt hij deze post niet meer op zijn balans. Vanaf 2003 is zijn ondernemingsvermogen negatief en voldoet Klaas ook niet meer aan het urencriterium.

Het ondernemingsvermogen is het maximum
De FOR mag niet meer bedragen dan het bedrag van het ondernemingsvermogen maar als dit daalt, vindt er niet altijd meteen een vrijval van de reserve plaats.
Als het ondernemingsvermogen lager is dan de FOR, wordt de oudedagsreserve wél verlaagd als de ondernemer op 1 januari de AOW leeftijd heeft bereikt of geen recht heeft op de zelfstandigenaftrek. Dus minder dan 1.225 uur in zijn onderneming werkt. Of als de onderneming geheel of gedeeltelijk is gestaakt.

Bij Klaas had de FOR dus in het jaar 2003 moeten vrijvallen. Maar hij voerde de reserve al vanaf 2002 niet meer op.

In het jaar van staking valt de FOR vrij
Uiteindelijk staakt hij zijn boerderijtje in 2014. Dan geeft hij (uiteraard) ook geen vrijval van zijn FOR aan. Maar de inspecteur komt er achter dat de FOR in het verleden geruisloos van het toneel is verdwenen. Hij verhoogt de winst over het jaar 2014 met een vrijval van de FOR ad € 14.440 en legt een navorderingsaanslag op.

Hoewel Klaas ernstig in gebreke is geweest gaat hij hier tegen in verzet. Hij dient een bezwaarschrift in en gaat uiteindelijk in hoger beroep bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
Het Hof geeft de inspecteur ook gelijk. Die beroept zich op de foutenleer.

Foutenleer
De foutenleer wordt toegepast als het eindvermogen van het voorafgaande jaar niet volgens de regels is vastgesteld en daardoor een stuk bedrijfswinst onbelast blijft, of dubbel belast wordt. Dan wordt een in het verleden gemaakte fout in het laatste nog openstaande jaar gecorrigeerd waardoor de fout uiteindelijk geen invloed heeft op de totale winst van de ondernemer.

De foutenleer dient ook toegepast te worden bij het vaststellen van fiscaal toegestane reserves.
Die zullen zo nodig, om te voorkomen dat een vrijval onbelast blijft, bij het begin van het boekjaar vastgesteld moeten worden op het juiste bedrag van de reserve per het einde van het voorafgaande jaar.

Dan valt door toepassing van de foutenleer de reserve dan vrij in het jaar waarin de fout wordt hersteld.

Een fout van de belastingplichtige
Aldus geschiedde. Het Hof oordeelde dat het aan Klaas te wijten was dat de FOR niet eerder dan in 2014 belast werd omdat de FOR vanaf 2002 niet meer in de aangiften was vermeld. De foutenleer mocht daarom toegepast worden.

In deze casus ging het om een FOR die voortijdig en onbelast van het toneel was verdwenen.

Maar het kan ook anders. Bijvoorbeeld als een woning ten onrechte op de balans van de onderneming wordt gezet. Als de woning na verloop van tijd wordt verkocht, zou de waardestijging belast zijn.

Voorkom fatale fiscale beslissingen
Maar als duidelijk dat dit verplicht privévermogen is mag de woning op grond van de foutenleer weer van de balans afgehaald worden. Om de fout dan volledig te herstellen, kan er soms nogal wat rekenwerk verricht moeten worden. Zoals het corrigeren van afschrijvingen, bijtellingen van het huurwaardeforfait etc.

Daarom is het belangrijk om de jaarstukken van uw onderneming steeds kritisch te bekijken. Daardoor kunnen er missers voorkomen worden die later extra belasting kosten of anderszins voor onaangename verrassingen zorgen.
 

---