blog

Geldt voor u de hoge partnervrijstelling voor de erfbelasting bij (ongehuwd) samenwonen?

Vooral op het platteland komt het regelmatig voor dat een paar broers en zusters ongetrouwd blijven en samen in het ouderlijk huis blijven wonen.

Mits ze het goed regelen is het mogelijk om voor de erfbelasting als partner aangemerkt te worden zodat de hoge partnervrijstelling van zo’n € 670.000 van toepassing is.

Let op: voor deze vrijstelling gelden heel andere criteria dan voor de inkomstenbelasting!

De voorwaarden voor de partnervrijstelling voor de erfbelasting

Deze bijzondere vrijstelling is van kracht als twee ongehuwde personen gedurende zes maanden voorafgaand aan het overlijden (bij een schenking: twee jaar voorafgaand aan de schenking) aan de volgende voorwaarden voldoen:

• Beide meerderjarig zijn.
• Op hetzelfde woonadres in de basisadministratie staan ingeschreven.
• Een wederzijdse zorgverplichting hebben dat in een notarieel samenlevingscontract is vastgelegd.
  Deze voorwaarde geldt niet voor personen die gedurende minimaal vijf jaren onafgebroken op hetzelfde adres in de basisadministratie personen staan ingeschreven.
• Geen bloedverwanten in de rechte lijn zijn.
• En je kunt maar van één persoon partner zijn.

 
Al deze ingrediënten kwamen voorbij in de casus van Arie en zijn zus Trudy die op een gegeven moment met Koos trouwde.

Driepersoonshuishouding

Eerst woonden Arie en Trudy nog met zijn tweeën in hun ouderlijke woning. Een pittoresk boerderijtje in Giethoorn. Toen Trudy in mei 1969 met Koos trouwde ontstond er een driepersoonshuishouden. Omdat Trudy en Koos met elkaar getrouwd waren, waren zij van rechtswege elkaars partner.

Maar in 2017 overleed Koos en bleven Arie en Trudy met zijn tweetjes over.

Toen Trudy in 2019 na een kort ziekbed overleed, erfde Arie het gehele vermogen van Trudy. Trudy en Koos hadden geen kinderen zodat in 2017 de nalatenschap van Koos naar Trudy was gegaan.

Wettelijk erfrecht

Trudy had geen testament gemaakt en daardoor was Arie haar enige erfgenaam. Er waren namelijk geen andere broers en zusters.

Haar vermogen bestond grotendeels uit de helft van de boerderij. Langs de weg van het wettelijk erfrecht was deze na het overlijden van de ouders bij Arie en Trudy terechtgekomen. Vanwege het huwelijk van Trudy met Koos, ging Koos voor 25% participeren maar door zijn overlijden kwam dit deel weer bij Trudy terecht.

De familie was nooit bij een notaris geweest. Niet voor het opstellen van huwelijkse voorwaarden en evenmin voor het opmaken van testamenten en een samenlevingscontract.

Geen samenlevingscontract

Dat laatste brak Arie op. Want hij daardoor had hij bij het overlijden van zijn zuster geen recht op de hoge partnervrijstelling.

De boerderij was bij het overlijden van Trudy zo’n 1 miljoen euro waard. Arie erfde de helft van zijn zus. De andere helft had hij zelf uit de boedel van hun ouders gekregen.

De erfenis bedroeg dus circa € 500.000. Als Arie fiscaal partner van Trudy was geweest, was deze verkrijging ruimschoots onder de vrijstelling van € 670.000 gevallen. Er zou dan geen erfbelasting verschuldigd geweest zijn.

Maar nu had hij maar recht op de lage vrijstelling van ruim € 2.000 en was het hoge tarief van 30 tot 40% van toepassing.

Een hoge aanslag erfbelasting

De Belastingdienst berekende de aanslag erfbelasting als volgt:

Verkrijging: € 500.000. Af: vrijstelling € 2.000. Belastbaar € 498.000. Erfbelasting over € 125.000 30% is € 37.500; erfbelasting over (€ 498.000 min € 125.000 = € 373.000) 40% is € 149.200.
Erfbelasting in totaal: € 37.500 plus € 149.200 is € 186.700!

U zult begrijpen dat Arie een slechte dag had toen de aanslag erfbelasting op de deurmat viel.

Maar hij zag een escape! Hij had immers vele jaren met zijn zus samengewoond. Arie beriep zich dus op het partnerschap voor ongehuwden dat geldt als ze gedurende vijf jaar onafgebroken op hetzelfde adres ingeschreven hadden gestaan.

Ondanks lange tijd van een gezamenlijke huishouding geen partnervrijstelling

Maar die vlieger ging niet op. De Rechtbank Gelderland stelde vast dat deze regel alleen geldt als je samenwoont met een persoon met wie je ook fiscale partner kunt zijn. En dat was hier niet het geval want Trudy was tot twee jaar voor haar dood met Koos getrouwd.  En dan kun je geen fiscale partner van nog iemand anders, in dit geval haar broer Arie, zijn.

Arie en Trudy konden pas vanaf het moment van overlijden van Koos aanspraak maken op de partnervrijstelling mits ze maar aan de voorwaarden hadden voldaan.

De termijn van vijf jaar voor onafgebroken op hetzelfde adres samenwonen ging pas lopen toen Koos overleden was.

Bij het overlijden van Trudy was er dus geen vijf jaar aan deze voorwaarde voor het partnerschap voldaan maar slechts drie jaar.

Dit mankement had heel eenvoudig verholpen kunnen worden door een notarieel samenlevingscontract aan te gaan.

Stel altijd een samenlevingscontract op!

Dat hadden Arie en Trudy direct na het overlijden van Koos kunnen doen. Of uiterlijk tot een half jaar voor het overlijden van Trudy.

Maar bij deze familie en/of hun adviseurs was deze kennis kennelijk niet aanwezig met als gevolg een strop van een kleine twee ton!

Ga naar de notaris!

Dit soort problemen kunt u voorkomen door naar een notaris te gaan voor het opstellen van een samenlevingscontract. En laat dan ook meteen testamenten opmaken. Want voor ongehuwden geldt het wettelijk erfrecht niet.

Zonder testament gaat de nalatenschap van de partner naar diens wettelijke erfgenamen. Dat zijn in eerste instantie de ouders, broers en zusters.
 

---