blog

Het belang van de 30-dagenclausule in een testament

Twee zusters dienen een klacht in bij de notaris van hun vader omdat hij zijn cliënt niet goed heeft voorgelicht bij het opmaken van zijn testament.

De situatie is als volgt:

Vader is na het overlijden van zijn vrouw opnieuw getrouwd. Zijn tweede vrouw heeft uit haar eerdere huwelijk drie zonen.

Er is dus sprake van een samengesteld gezin waarbij de man twee eigen dochters heeft en de vrouw drie eigen zoons.

Het echtpaar is in algehele gemeenschap van goederen gehuwd.

Vader wil zijn vrouw goed verzorgd achterlaten

Vader heeft een testament opgesteld waarin hij zijn tweede vrouw en zijn twee dochters, ieder voor één/derde deel tot erfgenamen benoemt. Zijn stiefzoons blijven dus buiten spel.

In het testament staat ook dat wanneer de erfstelling ten gunste van zijn vrouw geen effect sorteert haar erfdeel aanwast bij zijn dochters. Dit kan zich voordoen wanneer zijn vrouw eerder overlijdt dan hijzelf. Er vervalt dan een erfgenaam zodat de twee dochters ieder de helft van de nalatenschap krijgen.

Vader wil zijn (tweede) vrouw goed en verzorgd achterlaten. Zij is twaalf jaar jonger. Het echtpaar kan er dus vanuit gaan dat de echtgenote haar man nog geruime tijd zal overleven.

Maar dat blijkt niet het geval.

Vader overlijdt. Het gevolg is dat de nalatenschap van vader, ieder voor één/derde deel, bij zijn vrouw en zijn twee dochters terechtkomt.

De vrouw overlijdt kort na haar man

Maar geheel onverwacht overlijdt de vrouw enkele weken na het overlijden van haar man.

Zijn vrouw erft één/derde deel van haar man en dat komt nu via haar overlijden – binnen zeer korte tijd - bij haar drie zoons terecht. De twee dochters verliezen hierdoor één/derde deel van het vermogen van hun vader.

Dit is nooit de bedoeling geweest!

Helaas niet aan de 30-dagenclausule gedacht

Vader had deze gang van zaken kunnen voorkomen door een 30-dagenclausule in zijn testament op te nemen.

Deze clausule houdt in dat een erfgenaam alleen erft als hij of zij de erflater 30 dagen overleeft. Het is dus een ontbindende voorwaarde. De benoeming tot erfgenaam vervalt als de erfgenaam binnen 30 dagen na de testateur overlijdt.

Als deze clausule wel in het testament was opgenomen, waren de twee zusters als enige erfgenamen overgebleven. Nu ging er, als gevolg van het overlijden van de stiefmoeder, één derde/deel naar de drie stiefbroers.

Een blunder van de notaris

De twee vrouwen vonden dat de notaris een grote steek had laten vallen omdat hij in deze situatie van een samengesteld gezin etc. had verzuimd om de 30-dagenclausule aan de orde te stellen.

Het opnemen van een calamiteitenclausule was in dit geval juist zeer belangrijk vanwege de weliswaar kleine maar toch aanwezige mogelijkheid dat zijn vrouw zeer kort na hem zou overlijden en de noodzaak van goed verzorgd achterblijven dan niet zou bestaan.

De zusters dienen in eerste instantie een klacht in bij de Kamer voor het notariaat Arnhem-Leeuwarden. Die verwerpt de klacht.

Maar het Gerechtshof Amsterdam honoreert hun klacht wel en legt de maatregel van berisping op aan de notaris. ECLI:NL:GHAMS:2022:559

Dit verhaal kan nog een staartje voor de notaris hebben als de twee dochters het erfdeel van hun stiefmoeder op hem willen verhalen.

Huwelijksreis naar de Dominicaanse Republiek met fatale afloop.

Een ander voorbeeld waar het belang van een calamiteitenclausule uit blijkt is een zaak uit het jaar 2016.

Een pas getrouwd stel gaan op huwelijksreis naar de Dominicaanse Republiek. Na een dagexcursie naar het eiland Saona dineren zij ’s-avonds in het restaurant van het hotel.

Daarbij lopen zij een ernstige voedselvergiftiging op waaraan zij beide overlijden. Volgens de aantekeningen van de artsen in het ziekenhuis overleed de vrouw 23 minuten eerder dan de man.

Het echtpaar was in gemeenschap van goederen gehuwd en had geen testament opgesteld. Ze hadden geen kinderen.

Het gevolg is dat hun gezamenlijke vermogen door het overlijden van de vrouw eerst naar haar man gaat en daarna via zijn overlijden naar zijn erfgenamen. De erfgenamen van de vrouw krijgen dus niets.

Gelijktijdig overlijden

De familie van de vrouw stelt dat er in deze uitzonderlijke situatie vanuit gegaan moet worden dat het stel gelijktijdig is overleden. Dan is er geen sprake van opvolgende vererving en zou het vermogen van zowel de man als de vrouw ieder naar hun eigen familie gaan.

De Rechtbank gaat hier niet in mee omdat duidelijk is wie als eerste is overleden maar vindt dat het toepassen van het wettelijk erfrecht in dit geval zou indruisen tegen het rechtsgevoel en daarom juridisch gezegd: naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

Via deze redenering stelt de rechtbank vast dat de familie van de vrouw de erfgenamen van de vrouw zijn.

Maar het Gerechtshof Den Haag oordeelt anders. Zie ECLI:NL:GHDHA:2020:891.

Die vindt dat met het buiten toepassing laten van een rechtsregel – zowel het wettelijk erfrecht als de inhoud van een testament - zeer terughoudend moet worden omgegaan.

Het gevolg is dat het vermogen van dit onfortuinlijke stel de normale regels van het erfrecht volgt en geheel bij de familie van de man terechtkomt.

Ook dit probleem had voorkomen kunnen worden door het opnemen van een 30-dagenclausule.

Als een echtpaar zonder kinderen een testament opmaakt en daarin vastlegt dat ze, in geval van overlijden na elkaar binnen 30 dagen niet van elkaar erven, is er sprake van twee afzonderlijke nalatenschappen die rechtstreeks naar hun eigen familie gaan.

Voor de erfbelasting is er een 30-dagenclausule in de Successiewet opgenomen.

Om dubbele heffing van erfbelasting te voorkomen is in artikel 53 lid 4 van de Successiewet een bepaling opgenomen dat de erfbelasting van een erfgenaam tot nihil wordt verminderd als hij zelf ook binnen 30 dagen na de eerste erflater overlijdt.

Hierdoor wordt voorkomen dat over hetzelfde vermogen, kort na elkaar, tweemaal erfbelasting wordt geheven.

De vermindering van de door de eerste erfgenaam verschuldigde erfbelasting (omdat hij binnen 30 dagen overlijdt), dient in de aangifte erfbelasting aangevraagd te worden.

Maar deze regeling geldt alleen voor de erfbelasting. Dit is een fiscale clausule en die regelt niet wie er moet erven als u en uw partner kort na elkaar komen te overlijden. Hiervoor moet u zelf een clausule in uw testament opnemen.

Houd uw nalatenschap onder controle

Uit deze uit het leven gegrepen voorbeelden blijkt dat een erfenis onder bepaalde omstandigheden op een heel andere plek terecht kan komen dan men – zowel de erflater als zijn of haar familie – had gewild of gevoelsmatig logisch vindt.

Daarom is het goed om bij het opstellen van uw testament ook met dit soort scenario’s, hoe onwaarschijnlijk ook, rekening te houden.

Een zinnetje van drie regels kan genoeg zijn om dit soort onaangename verrassingen te voorkomen.

En als u over dit soort mogelijkheden na denkt krijgt u ook meer inzicht in de weg die u nalatenschap (onverhoopt) kan bewandelen en of u dat ook zo wilt.
 
 


20 March 2022, Gepost door Peter Meijne


Dit kan ik voor u doen!

Meijne belastingadviseurs beschikt over een brede ervaring. Heeft u een lastige kwestie op gebied van belastingen? Peter Meijne is zeer gespecialiseerd en is u graag van dienst op onderstaande gebieden: